“Er is vaak veel meer mogelijk dan schuldhulpverlening”

Erik Wierenga en Eugenio Massaro helpen mensen die een betaalachterstand hebben

Wat doe je als je je rekening niet meer kunt betalen? Sinds 1 januari 2021 krijgen gemeenten een melding wanneer inwoners een betaalachterstand hebben bij hun woningcorporatie, energiemaatschappij, waterbedrijf en/of zorgverzekeraar. Hierdoor kunnen zij mensen sneller helpen, als die daar voor open staan. Team Vroegsignalering is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit nieuwe, proactieve beleid. We spraken erover met Erik Wierenga en Eugenio - Eus - Massaro van de gemeente Heerenveen.

Wat doen jullie?

Erik: ’Elke 25e van de maand krijgen we de meldingen binnen van de mensen die een betaalachterstand hebben. Dat zijn er in onze gemeente gemiddeld tweehonderd. En ik denk dat we daar niet ontevreden mee mogen zijn. Het is met ons tweeën goed te behappen. We maken eerst een selectie van de belangrijkste gevallen. Dat zijn die van de mensen die bij meerdere organisaties een rekening hebben openstaan. Daar gaan we dan langs. Niet op afspraak, maar gewoon wanneer we in de buurt zijn. We houden het graag informeel en doen meerdere pogingen om contact te krijgen met mensen. Door langs te gaan, maar ook door te bellen, te mailen en te appen.’

‘Mensen trekken vaak pas aan de bel als het water ze aan de lippen staat’

Waarom is dit nodig?

Eus: ‘De belangrijkste reden is om erger te voorkomen. Een grote schuld begint vaak klein. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter het is. De situatie is dan nog overzichtelijk en vaak gemakkelijk op te lossen. Maar we zien dat mensen vaak pas aan de bel trekken, wanneer het water ze aan de lippen staat. Ze blijven heel lang positief en denken dat het probleem zich vanzelf wel oplost. Maar dat is vaak niet het geval.’

Hoeveel huisbezoeken leggen jullie wekelijks ongeveer af?

Erik: ’Dat verschilt per week. Wat we wel kunnen zeggen, is dat we van de tweehonderd meldingen per maand gemiddeld vijftig mensen kunnen bereiken: persoonlijk of telefonisch. Daarvan helpen we gemiddeld tien tot vijftien mensen. De rest lost de problemen zelf op, is onbereikbaar of wil geen hulp. Die laatste twee groepen komen we vaak elke maand opnieuw tegen tussen de meldingen.’

Hoe reageren mensen als jullie op bezoek komen?

Eus: ‘Ook dat verschilt, maar we worden vaker vriendelijk ontvangen dan onvriendelijk. Ja, het komt weleens voor dat ons de huid wordt vol gescholden. Meestal door mensen die niets met de gemeente te maken willen hebben. Maar vaker hebben we een goed gesprek. Die mensen zijn dan blij met ons bezoek. Ze vertellen ons vaak na drie zinnen al alles over hun financiële situatie.’

'We leggen geen dossier aan’

Hoe gaat zo’n bezoek in zijn werk?

Erik: ‘Als we ergens in de gemeente moeten zijn, kijken we of er ook mensen op de route wonen van wie we een melding hebben gekregen. We pikken er een paar adressen uit en kijken dan of die mensen thuis zijn en open doen. We zijn behoorlijk vrij in de oplossingen die we samen met onze cliënten bedenken. We zitten niet vast aan processen en protocollen.’

‘Meestal gaan we samen op pad. Zo zijn we ooit begonnen en zo doen we het nog steeds. Als we eenmaal ergens binnen zijn, gaan we met de mensen in gesprek en bieden we onze hulp aan als dat nodig is. De één doet het woord en de ander schrijft mee. Mensen hebben vaak een klik met of Eus, of met mij. Dat voelen we goed aan. Mensen zijn helemaal vrij om te beslissen of ze onze hulp aannemen of niet. We leggen geen dossier aan. Niets komt in de boeken.’

‘We zijn vaak bemiddelaar, maar lossen ook dingen meteen op. Wij weten in onze gemeente precies wie het beste waar terecht kan voor hulp. Bijvoorbeeld bij de Barones, een steunpunt in onze gemeente dat mensen helpt met problemen of vragen op sociaal-juridisch gebied. We kunnen ook een budgetmaatje regelen via Caleidoscoop. Die begeleidt de cliënt dan voor een bepaalde periode. En we kunnen telefoontjes voor mensen plegen. Bijvoorbeeld om een betalingsregeling te verzorgen bij de energiemaatschappij of de zorgverzekeraar. Wanneer wij bellen, is er vaak nét wat meer mogelijk. Omdat die organisaties dan weten dat de mensen hulp hebben ingeschakeld. Dat geeft vertrouwen.’

‘Een man bleek elke maand te weinig uitkering te krijgen’

Welk huisbezoek maakte de meeste indruk op jullie?

Eus: ‘Dat zijn er meerdere. Zo was er een vrouw die een uitkering van de gemeente kreeg, maar die volledig kwijtraakte door een foute vriend. Die richtte binnen mum van tijd een gezamenlijke rekening op, waardoor hij bij haar geld kon. Hij haalde voor zeker € 3000 van haar bankrekening af. Daarmee loste hij zijn eigen financiële problemen op. Vreselijk. Die mevrouw kon zelf ook niet geloven dat het zo was gegaan. Ze vertrouwde die man volledig en hij regelde alle financiën. Wij hebben er toen samen met haar voor gezorgd dat hij niet meer bij haar geld kon komen.’

Erik: ‘Een ander voorbeeld is dat van de man die jarenlang elke maand geld tekort kwam en altijd de schuld bij zichzelf zocht. Terwijl hij helemaal niet veel geld uitgaf. Hij kocht hooguit wat speelgoedautootjes bij de kringloopwinkel, of dronk eens een kopje koffie op een terras. Toen wij De Barones voor hem inschakelde, bleek dat hij al jaren te weinig uitkering kreeg. Dat ging om honderden euro’s per maand. Hij kreeg dat geld toen in één keer met terugwerkende kracht op zijn rekening gestort.’

‘Mensen houden zelf de regie’

Heeft de aanpak succes?

Erik en Eus eensgezind: ‘Absoluut. Mensen zijn meestal blij dat ze hun verhaal kwijt kunnen en staan open voor hulp. Zeker wanneer we ze vertellen dat er vaak meer mogelijk is dan schuldhulpverlening. En dat ze ons niets verplicht zijn. Alles gebeurt op vrijwillige basis en ze houden zelf de regie.’

Hebben jullie nog tips voor mensen die geldzorgen hebben?

Eus: ‘Bel! Mail! Kom langs! Wacht er niet mee, maar kom in actie. Bel Accolade. Of kom bij ons. We koppelen niets terug naar andere organisaties. We helpen alleen. En we kunnen haast altijd iets doen, als mensen dat willen.’